1  Voorwoord door Paul Buitink

‘Geldnood’, de Nederlandse vertaling van Lyn Aldens ‘Broken Money’, kon niet op een relevanter moment komen. Het internationale financiële systeem vertoont grote scheuren en zal moeten worden vervangen. De-dollarisatie wordt versneld door het beleid van Trump; interne strijd en hoge schulden zetten de EU en de euro onder druk; goud breekt recordhoogte na recordhoogte en digitale assets zoals bitcoin blijven in populariteit groeien. ‘Geldnood’ is een routekaart naar een nieuwe, monetaire toekomst. Het is mijn hoop dat het volgende systeem recht doet aan een multipolaire wereldorde en mensenrechten beter waarborgt dan het huidige.

Toen ik werd gevraagd om het voorwoord te schrijven voor ‘Geldnood’, voelde ik mij vereerd. Door de jaren heen heb ik Lyn Alden intensief gevolgd en heb ik haar ook een paar keer mogen interviewen voor mijn podcast Reinvent Money. Ik ben altijd onder de indruk van haar kennis, haar objectiviteit en haar vermogen om als ingenieur naar het financiële systeem te kijken. Lyn is een echte systeemdenker, geen mainstreameconoom met een vernauwde blik. Ze kijkt niet alleen naar wat er verkeerd gaat, maar zoekt ook naar mogelijke oplossingen, zonder duidelijke politieke kleur.

Toen ‘Broken Money’ uitkwam, heb ik het direct besteld en in één ruk uitgelezen. Een geweldig boek! Wat mij betreft het beste boek over dit thema dat de laatste jaren is geschreven. Met haar multidisciplinaire aanpak brengt zij kennis en vaardigheden uit diverse vakgebieden samen om complexe vraagstukken te onderzoeken en onderling te verbinden. Ondanks de complexiteit van het onderwerp is het op een toegankelijke manier geschreven, waardoor weinig voorkennis vereist is en het voor iedereen met een gezond verstand te begrijpen blijft. In het boek wordt overduidelijk dat geld méér is dan een ruilmiddel; het bepaalt hoe samenlevingen functioneren, hoe macht wordt verdeeld en hoe individuen vrijheid en welvaart ervaren. Lyns talent om deze verbanden te ontrafelen, terwijl ze een hoopvolle toekomst schetst, maakt dit boek uniek en krachtig.

Het boek geeft een goed overzicht van de monetaire geschiedenis. Nederland heeft daarin met de VOC, de eerste aandelenbeurs en de Amsterdamse Wisselbank een grote rol gespeeld. Er zijn al vele boeken over deze historie geschreven, maar de meeste focussen óf op de evolutie van goederengeld, óf op de evolutie van schuldgeld. Hierdoor schieten de meeste boeken tekort en blijft de lezer hangen in een eenzijdig narratief. Lyn weet echter beide theorieën, onderbouwd met empirisch, archeologisch en antropologisch bewijs, samen te smeden. Deze synthese is geweldig. Uiteindelijk is, stelt Lyn, in essentie al het geld een kasboek. Bij goud weet je impliciet dat het schaars is en dat je als gebruiker er een deel van bezit, hoewel niet alle transacties bekend zijn. Bij bitcoin daarentegen zijn de totale hoeveelheid en alle transacties wel bekend. Maar bij beide ‘geldsoorten’, en dat geldt voor alle valuta, gaat het om tokens waarin mensen vertrouwen hebben en waarde aan toekennen: een sociaal en mentaal construct.

Behalve een goed en compleet overzicht van de geschiedenis van geld, bevat het boek een hoopvolle boodschap. Lyn benoemt in haar boek fundamentele mensenrechten en legt uit waarom het huidige geldsysteem niet ten goede komt aan de meeste mensen. Hoge inflatie, het Cantillon-effect (mensen met toegang tot geld/kapitaal profiteren als eerste van de nieuwe uitgifte), censuur en slechte toegang tot banken zijn allemaal ontwerpkeuzes van het huidige bank- en fiatgeldsysteem, waar de gewone burger weinig over te zeggen heeft en nog minder van profiteert.

Bitcoin kan wat Lyn betreft een belangrijke rol spelen in de toekomst. En wat mij betreft ook. Nu, in april 2025, zien we diverse ontwikkelingen die de groei van Bitcoin als mondiaal geld steunen, waaronder de roep om een Amerikaanse strategische reserve, diverse ETF’s en grote hedgefondsen die erop inzetten. Daarentegen heeft het nog niet de veilige havenfunctie die goud al 6000 jaar heeft. Een functie die juist wordt gezocht in deze woelige geopolitieke tijdsgeest. We leven aan het einde van het dollartijdperk; wat hierna komt is nog ongewis. Bitcoin heeft diverse eigenschappen die bijvoorbeeld goud niet heeft, zoals de draagbaarheid en het vermogen om het plaatsonafhankelijk te gebruiken. Goud daarentegen heeft de wereldwijde allure en het draagvlak bij de huidige bewaarders van het systeem, de centrale banken, die de afgelopen jaren voor recordbedragen goud kochten, en niet Bitcoin. Voor nu zou ik beleggers adviseren in te zetten op beide assets. Bitcoin en goud zijn vrienden, niet vijanden.

Is er in Nederland eigenlijk ook sprake van geldnood? Ik beargumenteer al jaren, ook in de Holland Gold podcast, samen met vele bekende nationale experts dat de euro voor Nederland niet ingevoerd had moeten worden. We hadden net als Zweden en Denemarken een opt-out moeten afspreken. We hebben de gulden voor een te lage prijs opgegeven. Dus niet alleen hebben we knollen voor citroenen verkocht, maar we hebben er ook nog eens te weinig knollen voor gekregen. Sindsdien hebben we relatief hoge inflatie, een te groot handelsoverschot en te weinig koopkracht voor de gewone burger en mkb’er. Doordat we in de euro zitten, hebben we geen eigen monetair beleid meer. De euro is voor ons te goedkoop en de door de ECB gestelde rente te laag. In landen als Frankrijk is dat weer andersom. Dit is de zogeheten ‘one size fits none’-situatie waarin we zitten.

Dus is er geldnood in Nederland? Op het eerste gezicht en op korte termijn niet. Technisch lopen we voorop met iDEAL, Tikkie en banken als bunq. Om de euro echter in leven te houden, worden we sluipenderwijs een transferunie ingelokt en zullen we via hoge inflatie en belastingen armere landen in de EU in leven moeten houden. Zeker als straks landen als Oekraïne er ook nog bijkomen, nog even los van de onbestuurbaarheid van een dergelijk Europees Frankensteinmonster. Als de euro straks valt, blijven wij met de bonnetjes zitten. Hoe langer we in de euro zitten, hoe hoger de bonnetjes. Per Nederlands huishouden hebben wij al zo’n € 80.000 te vorderen van andere eurolanden.

In Nederland zouden we er verstandig aan doen goed te kijken naar de monetaire behoeften en toekomst van de burgers. Ik zou pleiten voor het oprichten van een staatscommissie die een Nexit onderzoekt, met alle voor- en nadelen, en die de verschillende toekomstige samenwerkingen met Europese landen op een rij zet. Daarbij moeten ook de verschillende geldopties worden bekeken die er zijn, van terugkeer naar de gulden tot de neuro, tot het wegsturen van zwakke eurolanden en meer. Herintroductie van de goudstandaard moet ook worden overwogen. Ook de introductie van full-reserve banken – zoals de Depositobank die ik 10 jaar geleden al wilde oprichten, wat echter politiek onmogelijk werd gemaakt – is een optie. Het blijven in de euro moet eveneens worden onderzocht, maar dan wel goed onderbouwd. Het CPB kwam in 2014 tot de conclusie dat er weinig voordelen aan de introductie van de euro zaten. Onderzoek uit 2022 van Lex Hoogduin toont aan dat een transferunie daarentegen Nederland € 50 miljard per jaar gaat kosten. Is dit het waard?

Ten slotte zal er wat mij betreft grote ruimte moeten zijn voor private (of eigenlijk publieke) initiatieven zoals Bitcoin en andere cryptoactiva. Ik ben overigens geen maximalist, noch van Bitcoin, noch van goud. Idealiter bepalen burgers in vrijheid welk geld ze willen gebruiken om zo maximaal handel te kunnen drijven én hun vermogen te beschermen. Het boek van Lyn is hiervoor een mooi handboek!